Laba Bayramı

Çin'de Ay Takvimi'ne göre Aralık ayı “La ayı” olarak da adlandırılır ve 12. ayının 8. günü Laba Bayramı olarak kutlanır. Laba Bayramı, Çin'in Han milliyetinin geleneksel bayramlarından biridir, ayrıca Bahar Bayramı'nın başlangıcı sayılır.

Tarihi kayıtlara göre Laba Bayramı Çin'in eski çağlarındaki La ayını anma töreninden kaynaklanıyor. Çin, tarihi boyunca tarıma büyük önem veren bir ülke olmuştur. Tarımdan bol ürün alınınca eski Çinliler bunun gökteki ve yerdeki ilahi güçlerin yardımı sonucu gerçekleştiğini sanmışlar ve bol ürünü kutlayan, “La ayını anma töreni” olarak adlandırılan muhteşem teşekkür törenleri düzenlemişler.La ayını anma töreni sona erdikten sonra Çinliler bayramı neşe içinde kutlamak için komşuları onuruna yemek verirler, yeni üretilen darılarla lapa pişirerek hep birlikte yerler. Zamanla La ayını anma töreni, esas olarak ataları kurbanla anan bir bayram haline geldi. M.S 5. yüzyılda da hükümet Ay Takvimine göre yılın son ayının 8. gününü Laba Bayramı olarak ilan etti.

Budizmin Çin'de yayılmasından sonra, Laba Bayramı'nda ataları anma ve lapa yeme geleneklerinden esinlenerek yılın son ayının 8. gününün Budizmin kurucusu Sakyamuni'nin Buda olma günü olduğuna dair yeni bir masal derlendi. Bu masala göre Sakyamuni, Buda olmadan önce Budizm uğruna yıllarca dünya zevklerini feda etmiş, açlıktan bir deri bir kemik kalana kadar zayıflamış. Tam bu sırada Sakyamuni, bir çoban kızla karşılaşmış. Çoban kız karnını doyurması için ona lapa vermiş. Sakyamuni lapa yedikten sonra gücüne tekrar kavuşmuş, bir ağaç altında derin düşünceye dalmış ve nihayet 12. ayının 8. günü Buda olmuş. Bu olayı anmak için Budistler, pirinç ve yemişlerle lapa pişirirler ve böylece Buda'ya tapınırlar.

Çinlilerin Laba lapası yemeleri de bin yılı aşkın bir geçmişe sahiptir. Bu gelenek, ilk olarak Sun hanedanı zamanında başlamıştır. Her Laba gününde, imparatorlukta olsun, resmi makamlar ve tapınaklarda olsun, Laba lapası pişirilmeliydi. Halk arasında da her aile atalarını anmak için aynı lapayı pişirirdi. Bunun yanı sıra, tüm aile fertleri bir araya gelerek Laba lapasını yerler, yakınlarına ve dostlarına da hediye olarak verirlerdi.

Laba lapasının çeşitleri çoktur. Halk arasındaki geleneksel Laba lapası, sekiz çeşit ana malzeme ve sekiz çeşit yardımcı malzemeden yapılır. Sekiz rakamı Laba'ya, yani “8. ayının 8. günü” sözcüğüne de uyumludur. Bilindiği gibi Çin'de 8 rakamı uğurludur.Laba lapasının başlıca malzemeleri arasında kırmızı fasulye, yeşil fasulye, bakla, nilüfer tohumuı, darı, pirinç, yapışkan pirinç, yapışkan darı, buğday, yulaf, mısır ve süpürge darısı vardır. Ev sahipleri kendi tercihlerine ve damak tadlarına göre bunların içinden sekiz çeşit malzemeyi seçer.

Laba lapasının yardımcı malzemeleri de kuru şeftali ve kayısı, ceviz, iğde, kestane, hurma, karpuz çekirdeği, nilüfer tohumu, yer fıstığı, fındık, çam fıstığı ve kuru üzüm arasından seçilir.

Hazırlanan ana malzemeler ile yardımcı malzemeler suyla birlikte bir güveç içinde kısık ateşte pişirilir. Pişme işlemi tamamlandıktan sonra içine şeker, gül ve güzel kokulu bir çiçek ilave edilir. Bazı aileler yalnızca yapışkan pirinç, Yimi, Ling Jiaomi ve nilüfer tohumlarını ham malzeme olarak kullanarak lapa pişirirler. Pişirilen lapa bembeyaz ve berraktır, güzel yemek takımlarına konulduğunda da hem çok güzel görünür, hem de çok lezzetli olur. Karlı Aralık ayında tüm aile fertlerinin sofra etrafında toplanarak tatlı ve lezzetli Laba lapasını yemesinin ne kadar güzel bir şey olduğunu bir düşünün…

Eski Beijingliler öteden beri Laba Bayramı'na Bahar Bayramı'nın hemen gelişinin sinyali gözüyle bakarlar. O gün her ailede Laba lapa yenir. Beijing'de vaktiyle şöyle bir türkü yayılmış: “Yaşlı nine sen bıkıp usanma / Laba Bayramı'ndan hemen sonra yeni yıl gelir / Birkaç gün Laba lapasını yiyelim / yavaş yavaş ilk ayın 23. günü gelir…” (Çin'in Ay Takvimi'ne göre ilk ayın 23. günü, Ocak Tanrısı'nı uğurlama günüdür.)

Laba Bayramı'nda Laba lapasını pişirme geleneğinden başka, Çin'in kuzey bölgesinde halk arasında “Laba sarmısağı” turşusu yapma geleneği de vardır. Ev kadınları, sarmısakları temizler, bir kavanoza koyar ve içine pirinç sirkesi doldururlar. Laba Bayramı gününden itibaren kavanozu kapatır ve nispeten sıcak bir ortama yerleştirirler. Yıl sonu gecesinde aile fertleri Jiao Zi'yi sarmısak turşusuyla beraber yerler. Hazır sarmısak turşusu yeşim taşı gibi yemyeşildir, koyu kırmızı sirke ilave edildiğinde de çok güzel görülür ve bir araya gelen aile fertlerinin katıldığı aile yemeğine bayram havası katar.