Kral Gisar Destanı

“Kral Gisar Destanı”, dünyada “yaşayan destan” olarak kabul ediliyor. Kahraman Kral Gisar'ın büyük başarıları, günümüzde 100'den fazla halk sanatçısı tarafından Çin'in Tibet, İç Moğolistan ve Qinghai bölgelerinde dilden dile anlatılıyor.

M.Ö 2. ve M.Ö 6. yüzyıllar arasında ortaya çıktığı düşünülen “Kral Gisar Destanı”, yaklaşık bin yıllık bir sürede, halk sanatçıları tarafından sözlü olarak kuşaktan kuşağa aktarılarak dil ve içerik açısından sürekli zenginleştirildi. 12. yüzyılın başlarına gelindiğinde olgun ve mükemmel hale gelen destan, Tibet bölgesinde yaygınlaştı.

Destanın konusu özetle şöyle: Evvel zaman içinde, Tibetlilerin yaşadığı bölgelerde doğal felaketler yaşanmış. Buna kötü ruhlar ve canavarların vahşeti de eklendiğinde yöre halkı zulüm altında ezilmiş. Bodhisattva Guanshiyin (Çin efsanelerinde halkı dertlerinden kurtaran şefkatli tanrıça) halkı kurtarmak için Buda'dan Gök Tanrısı'nın oğlunu canavarları yok etmek üzere dünyaya göndermesini rica etmiş. Gök Tanrısı'nın oğlu Tuibagewafa, bu görevini üstlenerek, Tibetlilerin yaşadığı bölgelere inmiş ve siyah saçlı Tibetlilerin kralı, Kral Gisar olmuş.

Destanın yaratıcıları, Gisar'ın canavarları yok ederek halkı kurtarmak ve onlara mutluluk getirmek şeklindeki kutsal görevi yerine getirmesini sağlamak için onu olağanüstü bir kişilik ve doğaüstü yeteneklerle donatılan tanrı, ejderha ve Nian'nin (ilkel Tibet inancında bir tanrı) özelliklerini bir arada toplayan yarı insan, yarı tanrı olan bir kahraman olarak nitelendirmişler.

Kral Gisar, dünyaya geldikten sonra defalarca tehlikeyle karşılaşmış, ancak kendi gücü ve tanrıların himayesi sayesinde ölümü atlatarak halkı ezen kötü ruh ve canavarları öldürmüş.

Gisar, doğduğu günden itibaren halkı korumak için kötülükleri yok etmeye başlamış. Beş yaşındayken annesi ile birlikte Sarı Nehir'in kıyısına yerleşen Gisar, 12 yaşında kabilede düzenlenen at yarışını kazanarak krallığa getirilmiş. Bundan sonra Gisar, doğaüstü gücüyle dünyadaki kötülüklere karşı savaş açmış. “Kral Gisar Destanı”, dünyaya barış getiren Gisar'ın görevini tamamladıktan sonra annesi ve eşiyle beraber ebedi dünyaya geri dönmesiyle sona erer.

“Kral Gisar Destanı”, dünyadaki en uzun destandır. Şu ana kadar derlenen “Kral Gisar Destanı”, 120'den fazla cilt, 1 milyondan fazla dize ve 20 milyondan fazla kelimeden oluşuyor. “Kral Gisar Destanı”nın içeriği kelime sayısı, dünyadaki beş tanınmış destanı olarak bilinen antik Babil'in Gılgamış destanı, antik Yunan İlyada ve Odysseia destanları, antik Hint Ramayana ve Mahabharata destanlarının toplam kelime sayısından daha fazladır. Bu arada “Kral Gisar Destanı”nın derleme çalışmalarının halen sürdüğünün altını çizmekte de yarar var.

“Kral Gisar Destanı”nın içerdiği konuların büyük bir kısmı, türkü, efsane ve öykülerden kaynaklanıyor. Destanda anlatılan yüzlerce kişinin her biri, ister kahraman, ister acımasız hükümdar, ister erkek, ister kadın, ister yaşlı, isterse genç olsun, canlı ve özgün karakterlidir. Dil bakımından “Kral Gisar Destanı”nda Tibetlilerin sayısız deyim ve atasözüne yer veriliyor, benzetme, tekrarlama, ahenk gibi konuşma dilinin özellikleri de korunuyor. Örneğin, destanın “Huoling Dağı Savaşı” bölümünde kadınlar şöyle tasvir ediliyor: “Huoling Dağı Krallığı'nda güzel bir kız var. İleriye attığı her adım, yüz güçlü ata değer; geriye attığı her adım da yüz şişman koyuna değer. Kışın güneşten daha sıcak, yazın aydan daha serin. Vücudundan yayılan koku, çiçeklerden daha güzel kokar.”

Çin hükümeti, son derece değerli bir kültürel miras olan “Kral Gisar Destanı”nın derlenmesi, tercüme edilmesi ve yayımlanması çalışmalarına daima büyük önem verdi. Çin'de “Kral Gisar Destanı”nın ortaya çıkışının 1000. yıldönünü dolayısıyla 2002 yılında geniş kapsamlı kutlama etkinlikleri düzenlendi. Çin'deki 10'dan fazla üniversite ve kuruluşta görev yapan çok sayıdaki uzman, bugün bu destan üzerinde profesyonel araştırmalar sürdürmektedirler.