Türkçe
Dil Seçin
Çin'in eski büyük tarihi eserlerinden “Tarih Kayıtları” (“Shiji”) kitabında yazar Si Maqian, nükteli ve atılgan bir diplomatik elçiyi, yani M.Ö 6. yy'da Qi devletinde yaşamış Yantse'yi yazmıştır. Yantse'ye ilişkin hikâyeler, Çin çapında geniş kapsamlı şekilde halklar arasında dolaşmaktadır. Yantse'nin Chu devletine elçi olarak gönderilmesi hikâyesi, işte bunlardan biridir.
Yantse, bir gün elçi olarak Chu devletine gider. Yantse'nin çok kısa boylu olduğunu bilen ve onunla alay etmek isteyen Chu kralı, kent surlarının büyük kapısının yanında küçük bir kapının da açılmasını emreder ve Yantse'yi bu küçük kapıdan kente girmeye davet eder.
Chu kralının kendisiyle alay ettiğini anlayan Yantse, bu isteği sert bir dille reddeder. Yantse, “Ancak it devletine giden kimse, it ininden girer. Ben şimdi Chu devletine elçi olarak geldim ve it ininden girmem” der.
Yantse'yi karşılayan ve onun bu sözlerini duyan Chu memurları, onu büyük kapıdan girmeye davet eder. Saraya giren Yantse, Chu kralını ziyaret eder. Chu kralı kasten “Qi devleti, ülkede başka hiçbir kimse kalmadığı için mi seni gönderiyor?” diye Yantse'ye sorar.
Yantse, “Qi devleti gayet kalabalık. Ancak başkent, 100'ü aşkın ana yol ve sokaktan oluşur. İnsanlar, başlarının üstüne kaldırdıkları kollarıyla güneşi örter. Alınlarından silip attıkları ter, yağan yağmur gibi olur. Cadde ve sokaklar, insanlarla tıklım tıklım doludur, iğne atsan düşmez. Nasıl Qi devletinde başka hiçbir kimse yok mu diye gevezelik edebilirsiniz” yanıtını verir.
Chu kralı, “O zaman niçin seni gönderdiler” diyerek sözüne devam eder.
Yantse, soğukkanlılıkla “Bizim Qi devleti elçi gönderirken, son derece ince ve titiz davranır. Öngörülü, uzgörülü ve yetenekli kimse, ahlakı yüksek olan devlete gönderilir. Ancak beyinsiz, akılsız ve kabiliyetsiz kimse ise hiçbir şeye yaramaz ülkeye gönderilir. En aptal, en ahmak ve en yeteneksiz biri olduğum için memleketim, beni Chu devletine gönderdi” şeklinde yanıtlar. Onunla alay etmeye kalkışan Chu kralı ve vezirleri, Yantse'nin bu sözlerini dinledikten sonra birbirlerine bakarak donakalırlar.
Bu ziyaretten sonra Yantse, bir gün Chu devletine tekrar gider. Chu kralı, Yantse'nin gelişini duyar duymaz, vezirlerine “Yantse, Qi devletindeki en yetenekli ve münakaşacı insan. Bizim Qi devletine tekrar geldi. Onu adamakıllı bir ayıplamak isterim. Bunun için kesin bir fikriniz var mı?” der.
Vezirlerden biri “Yantse geldiği sırada, iki eri elleri kolları bağlı olan bir adamla birlikte gönderirim. Onlar önünüzden geçerken, ekselanslarınız ‘Bağlı tutuklu bulunan kimdir o ?' diye sorarsınız. Erler, ‘Adam, Qi devletinden geldi' cevabını verir. Ekselanslarınız ‘Niçin bağladınız onu?' diye tekrar sorarsınız. Erler, ‘Hırsızlıktan dolayı' diye yanıtlar” önerisinde bulunur. Chu kralı, önerinin Yantse'yı ayıplamak için güzel bir fikir olduğunu kabul eder ve konuyla ilgili bir düzenleme yaptırır.
Yantse, Chu devletine gelir. Chu kralı, onun şerefine bir ziyafet verir. Chu kralı, Yantse'nin şerefine kadeh kaldırırken, iki er, yanlarında bağlı bulunan bir adamla birlikte ziyafet salonuna girer. Chu kralı “Bağlı bulunan adam kim? Niçin bağladınız onu?” diye sorar.
Erler “Adam Qi devletinden geldi ve hırsızlıktan dolayı tutuklandı” diye yanıtlar.
Chu kralı, Yantse'ye kasten ve manalı bakarak “Qi devletinde adam doğuştan mı hırsız olur?” diye merakla sorar.
Yantse, masa başından ayağa kalkarak, tam bir resmiyet ve ciddiyetle “Duyduğuma göre, bir bitki varmış. Qi devletinde yetişirse, lezzetli meyve verir. Chu devletinde yetişirse, dış görünüşüyle Qi devletinde yetişen bu bitkiden hiç farklı olmaz ama hiç güzel meyve vermez. Bu, değişik su ve toprak koşullarından kaynaklanır. Şimdi bu adam, Qi devletindeyken hırsızlık yapmazdı, Chu devletinde hırsızlık yapmayı öğrendi. Acaba Chu devletindeki su ve toprak koşulları, insanın hırsızlık yapmasına mı elverişlidir?” diyerek yanıt verir.
Chu kralı, Yantse'nin sözlerini dinledikten sonra acı bir şekilde “Aslında seninle alay etmek istedim. Ama şimdi tam tersine, sen benimle alay ettin. Sana hayran kaldım” itirafında bulunur.
Yantse'nin Chu devleti ziyaretiyle ilgili benzeri hikâyeler daha çok sayılabilir. Yantse, görüşme ve sohbetlerde zekasıyla bazı ülkelerin Qi devletinin haysiyetine ve kendi kişiliğine dokunmak için hazırladıkları planları başarısızlığa uğratarak ismini duyurmuş ve tanınmış bir diplomat olmuştur.
